-
AMAÇ VE KAPSAM
Bu deney talimatı, plastik malzemelerinin statik yük altındaki mekanik özelliklerini belirlemek ve malzemelerin özelliklerine göre sınıflandırılmasını sağlamak amacıyla uygulanan, deney metodunu kapsar.
-
PRENSİP
Boyutları standartlara uygun deney parçası; çekme cihazına bağlanarak, eksenel ve değişken kuvvetler uygulanır.
-
TANIMLAR
Gerilme (σ) : Birim alana etkiyen yük
Birim Şekil Değiştirme (ε) : Malzemeye kuvvet uygulandığı zaman oluşan boy değişiminin kuvvet
uygulanmadan önceki ilk boya oranı.
Akma dayanımı (σa) : Uygulanan çekme kuvvetinin yaklaşık olarak sabit kalmasına karşın, plastik şekil değiştirmenin önemli ölçüde arttığı ve çekme diyagramının düzgünsüzlük gösterdiği kısma karşı gelen gerilme değeridir
Çekme dayanımı (σç) : Malzemenin kopuncaya veya kırılıncaya kadar dayanabileceği en yüksek çekme gerilmesi
Yüzde Kopma uzaması : Çekme numunesinin boyunda meydana gelen en yüksek yüzde plastik uzama oranı
-
GÜVENLİK VE SAĞLIK UYARILARI
-
Cihaz hareket halindeyken sıkışmalara dikkat edilmelidir.
-
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
-
Numunenin, deney cihazının çenelerine çıkmayacak şekilde yerleştirildiğinden emin olmak gerekir.
-
Cihaz programında her bir numunenin tanımlanması gerekir.
-
ALET VE EKİPMANLAR
|
Cihazın Tanımı |
|
Çekme Deney Cihazı |
|
Kumpas 200 mm |
-
Çekme deney cihazı
-
En az 10 kN yük kapasitesine sahip olmalı ve yük hücresi %1 hassasiyette olmalıdır.
-
Hareket hızı ayarlanabilir olmalı ve 1-500 mm/dakika’yı kapsamalıdır.
-
Uzama ölçüm hassasiyeti 0,1 mikrondan küçük olmalıdır.
-
Numune türüne göre çenelerin değiştirilebilir olması gerekir.
-
Uzamayı sürekli olarak gösterebilmeli, otomatik olarak kuvvet/uzama eğrisini çizebilen ve maximum uzama değerini gösteren bir programa sahip olmalıdır.
-
KULLANILAN SARF MALZEMELER VE HAZIRLANIŞI
--
-
UYGULAMA ve HESAPLAMA
-
Numunenin hazırlanması
-
Numuneler ISO 6259-3 standardın belirtilen ölçülere uygun Tip 1, Tip 2, Tip 3 olarak hazırlanır.
-
Numune, borunun boyu yönünde kesilir.
-
Numune sayısı aşağıdaki tabloya göre belirlenir.
|
Nominal Dış Çap, dn (mm) |
15 ≤ dn < 75 |
75 ≤ dn < 280 |
280 ≤ dn < 450 |
dn ≥ 450 |
|
Numune Sayısı (adet) |
3 |
5 |
5 |
8 |
-
Deneyin yapılması
-
Çekme deneyi için ISO 6259-3 standardına uygun numuneler hazırlanır.
-
Numunenin tipine göre aşağıdaki tabloda belirtilen deney hızı seçilir.
|
Nominal et kalınlığı (en) (mm) |
Numune Tipi |
Deney Hızı (mm/dakika) |
|
en ≤ 5 |
2 |
100 |
|
5 < en ≤ 12 |
1 |
50 |
|
en > 12 |
1 |
25 |
|
en > 12 |
3 |
10 |
-
Numune çekme deneyi makinesinin çeneleri arasına düzgün ve ortalayacak bir şekilde sıkıştırılır.
-
Numune deney cihazında gittikçe artan bir yükle kopuncaya kadar çekilir.
-
Programda belirlenen F yükü ile buna karşı malzemenin gösterdiği yüzde uzama değeri kaydedilir.
-
İLGİLİ DOKÜMANLAR
ISO 6259-1: Termoplastik borular - Çekme özelliklerinin tayini - Bölüm 1: Genel deney yöntemleri
ISO 6259-2: Termoplastik borular - Çekme özelliklerinin tayini – Bölüm 2: PVC-U, PVC-C, PVC-HI
ISO 6259-3: Termoplastik borular - Çekme özelliklerinin tayini - Bölüm 3: Poliolefin Borular